Historia Coemeterii novi, benedicti ad Sanctum Wendelinum Anno 1779. Die 29na Julii.
Cum A° 1773, praesente ad Sanctum Wendelinum R(everendissi)mo, et
Ill(ustrissi)mo Joanne Nicolao ab Hontheim, Serenissimi Archiepiscopi,
et Electoris Clementis Wenceslai Suffraganeo Trvirensi,
sub Praedecessore meo Henrico Josepho Braun p(iae) m(emoriae) Parocho ad Sanctum
Wendelinum, ratione Veteris Coemeterii, Ecclesiae Parochiali contigui,
variae, et a variis motae fuissent querelae, inter quas hae facile erant
praecipuae: quod Coemeterium istud Cadaveribus mortuorum undique
nimis esset oppletum, et pro multitudine Parochianorum, numero
in dies accrescentium, angustius, et malignis exhalationibus suis civium
sanitati periculosum, R’mus Suffraganeus in eam partem tractus
est, ut, Pastore, et plerisque Synodalibus consentientibus, et subscri-
bentibus, Structura Coemeterii novi decerneretur.
Locus eum in finem designatus et electus est Campus extra superiorem
Urbis Portam, Muro Civitatis ad Sinistram adjacens, satis amplus;
hic undique Muro, sed male coementato, et ex parte super arenam
erecto, intra Biennium cinctus, jam ad accipiendam Benedictionem
circa meum in Parochiam ad Sanctum Wendelinum Ingressum, Festo
Sancti Joannis Baptistae Annp 1775 p(a)ene paratus videbatur.
Verumtamen quo minus eo procederetur, diversae obstabant Difficultates,
et Quaestiones prius solvendae, ne pretiosis deinde litibus Ecclesia
cum Parochianis necesse haberet conflictari.
Quaerebatur autem primo: quis fundum a Proprietariis, soluto
pretio, coemeret; Deinde quis sumptus in Structuram expensos
solveret; tum, in quem Onus novi Caemeterii deinceps in suo Statu
conservandi recideret: quas Difficultates et Quaestiones, cum Rmo
consistorio Trevirensi decidentes iteratis Literis, et Petitionibus
proposuissem, res in longum protracta est, et lapso interea plus quam
Biennio, constitutus ea in Causa Commissarius fuit R. D. Wagener,
Pastor in Neunkirchen, sed Conatu irrito. Quare Veteri
Coemeterio aptum novis sepulcris Locum denique negante, res tota
per libellum supplicem /: quem communi Consilio Nobilis Dominus
Josephus Damianus D’Hame, Satrapa ad Sanctum Wendelinum, et
Ego Confluentiam direximus:/ Serenissimo Archiepiscopo est transscripta,
ut Altissimo Ejusdem, et ultimato Judicio definiretur; et definita fuit
non multo post per Sententiam de 20ma Julii 1779 hujus tenoris:
„Ut Sumptum in Structuram Novi Coemeterii tam pro comparando
Fundo, quam pro circumducendo Muro, et reliquis Necessariis hactenus
expensorum, aut forte etiamnunc expendendorum una tertia Pars
ex Fabrica Ecclesiae, altera ex Reditibus Civitatis, Tertia et
Ultima a Parochianis solvatur. Conservatio autem novi hujus
Coemeterii in futurum, soli /: ut antiqua hic habet consuetudo:/
Fabricae Ecclesiae incumbat. Cujus Decreti Executio Parocho Loci,
et respective Satrapae fuit demandata.
Addebatur, ex Mandato Serenissimi speciali, facultas cum Decreto, ut
ad Benedictionem Novi Coemeterii sine mora procederetur.
Quare cum perlata ad me essent 25ta Julii 1779, designata est
Solemni Benedictioni Dies Jovis subsequens, quae reat 29na Julii,
Anni ejusdem; qua Die Coemeterium novum, ritu in Agendis
novissimis praescripto, praesentibus Clero, Magistratu et Populo
multo, a me Martino Bender pro tempore Parocho ad
Sanctum Wendelinum fuit benedictum, et confectae sequentes
Tres Inscriptiones Chronologicae: 1ma: fabrICa noVI CoeMeterII,
hagIo WenDaLInIanae VrbI, gentIqVe sVrgens. 2da: IVssV
ArChIepIsCopI TreVIrensIs, et ELeCtorIs CleMentIs
WenCesLaI, prInCIpIs regII. 3tia: IbI, IaM
DICIt spIrItVs, Vt reqVIesCant a LaborIbVs. Apocal. 14, V. 13
Praeterea in Clementissima Serenissimi Archiepiscopi, et Electoris Ordina-
tione circa mortuorum sepulturas, et Exequias, typis data Anno 1778,
et promulgata ad Sanctum Wendelinum Festo Sanctissimi Corporis Christi
Anno eodem, statutum est § 26, ut in Coemeteriis novis tam erectis,
quam erigendis sepulchra ordine continuo, ut funera dabant, et non
perturbato, sibi succedant, appositis perpendiculariter ad sepulcra
lapidibus mortualibus in formam Crucis formatis, et numeris suis ex
ordine rite distinctis: qui numeri una cum Nomine, et Cognomine
Personarum in Sepulcris jacentium Registro mortuorum ex Mandato
Serenissimi sunt inferendi.
Quare Registrum mortuorum in eam formam, quae hic sequitur a
pagina 41, transformavi. Martinus Bender Pastor ad Sanctum
Wendelinum m. pr.
NB. 1mo Initium sepeliendi Adultos sumptum est ex ea parte, quae Coemeterium
ingredientibus est ad dexteram, et quia circa Crucem ad inferiorem murum
positam terra erat petrosior, coeptum est circa medium Coemeterii, et
sepulchra formata sunt a via media versus murum lateralem dando
singulis in longitudine pedes septem, et in latitudine tres.
2do Initium Sepulturae Parvulorum sumptum est ex Parte sinistra incipiendo
a Cruce infra posita, et dirigendo sepulchra per lineas rectas versus Moenia
Civitatis. Horum sepulcris nec Crux, nec numerus apponitur.
Adde. Decennio post, nempe Anno 1789 Lis ratione Muri magna parte collapsi
Vide insuper Conductoribus, qui eum primo extruendum susceperant, intentata, in hujate
pag. 124 Judicio finita fuit, et iidem Conductores aut ad extruendum secundum regulas
Artis Murum, aut ad transigendum desuper cum Ecclesia, Civitate et Parochia
condemnati. Transactione itaque cum iis inita, Murus de Novo instructus
fuit, excepta ea parte, quo reliquum Altitudine magnopere superat, et
via horizontali oppido adjungitur, ubi Coemeterium ex una parte ad
18 Pedes, in latitudine ad 12 Pedes ex altera --?—fuit; quod novum
Incrementum, impetrata prius facultate, benedictum a me fuit die
3tiaXbr.1789
M. Bender Pastor m.pr.
Vide insuper Pagin. 124.
Addenda
Ad Historiam Coemeterii Novi, descriptam
Paginis 38 – 39 – et 40 hujus libri
Cum Incrementum novi Coemeterii Die tertiâ Decembris
Anno 1789 /: juxta dicta pag. 41 :/ a me benediceretur,
suprema ejus Pars, ubi murus minor majorem, et
altiorem murum versus urbem tangit, longa Pedes
duodecim, et lata duodecim, Benedictionem non
accepit, utpote destinata Infantibus sine Baptismo
deinceps morituris, inhumandis, qui ante non sine
Indecentia, in Crypta Sacelli hujus Urbis deponebantur,
et non raro canibus, aut cattis irrepentibus, in
praedam cedebant - Martinus Bender, Pastor m.pr.